آسانسور کارگاهی این روزها با پیشرفت صنعت ساختمان و افزایش تعداد طبقات ، یکی از تقاضاهای روز افزون، استفاده از آسانسوری است که بتواند در حین ساخت ساختمان نیز استفاده شود. آسانسورهای معمولی با توجه به سیستمهایی که برای حفظ ایمنی و آسایش مسافران دارند به هیچ عنوان در مدت ساخت ساختمان قابلیت نصب و بهره برداری ندارند.
آسانسور کارگاهی چیست؟
آسانسور کارگاهی (به انگلیسی Construction Hoist یا Construction Elevator)، یک نوع بالابر صنعتی تخصصی است که به منظور جابجایی عمودی ایمن و سریع بار (مصالح، تجهیزات) و/یا نفرات در محیط‌های ساخت و ساز، صنعتی، معدنی و سایر پروژه‌های مشابه طراحی و ساخته شده است. برخلاف آسانسورهای مسافربری یا باری دائمی در ساختمان‌ها، آسانسورهای کارگاهی برای نصب و دمونتاژ مکرر و کار در شرایط آب و هوایی و محیطی دشوار (گرد و غبار، رطوبت، دماهای متغیر) طراحی شده‌اند.
این تجهیزات نقش محوری در افزایش سرعت بهره‌وری پروژه‌ها ایفا می‌کنند. تصور کنید در یک پروژه ساختمانی بلندمرتبه، نیاز به حمل هزاران تن مصالح و صدها کارگر به طبقات بالا باشد. استفاده از بالابرهای سنتی یا روش‌های دستی نه تنها زمان‌بر و غیربهره‌ور است، بلکه خطرات ایمنی جبران‌ناپذیری را به همراه دارد. آسانسور کارگاهی با ظرفیت‌های بالا و سرعت مناسب، این چالش‌ها را به شکل بهینه‌ای مرتفع می‌سازد و به پیمانکاران اجازه می‌دهد تا در زمان و هزینه‌های پروژه صرفه‌جویی کنند.
به طور کلی آسانسور کارگاهی را میتوان به ۲ دسته تقسیم کرد.
- آسانسورهای کارگاهی فضای باز (آلیماک)
- آسانسورهای کارگاهی فضای داخلی
آسانسور کارگاهی فضای باز (آلیماک):
در آسانسورکارگاهی فضای باز که با نام آلیماک نیز شناخته میشود از قطعاتی استفاده میگردد که کاملا با شرایط یک ساختمان در حال ساخت مطابقت دارد . ریل ها از نوع دندانه دار هستند و موتور ها که روی کابین نصب شده اند مجهز به چرخدنده ای هستند که با درگیری با ریل ها ، کابین را به بالا و پایین هدایت می کنند. در این مدل آسانسور کارگاهی اصولا نیاز به هیچ مواظبتی نمی باشد و قطعات قابلیت کارکرد در شرایط سخت را دارا هستند که مزیت اصلی این نوع محسوب می شود.
طبیعتا در کنار این مزایا عیوبی هم وجود دارد که از مهمترین آنها سرعت بسیار پایین این آسانسورها (حدود ۲۰ سانتی متر در ثانیه) و کیفیت حرکت پایین آنها می باشد . میزان لرزش و سر و صدایی که داخل کابین این آسانسورها می آید آنقدر زیاد است که ممکن است برای یک شخص تازه وارد به میزان زیادی دلهره آور باشد. معمولا ظرفیت این آسانسورها بین ۱.۵ تا ۲.۵ تن می باشد که با افزایش تعداد موتورهای روی کابین به ظرفیت بالاتر دست می یابند.
آسانسور کارگاهی فضای داخلی:
این نوع آسانسور ها غالبا درون چاه آسانسور اصلی نصب می شوند . از ساده ترین حالت که شامل یک کفی بدون محافظ می باشند شروع می شود و به مجهزترین حالت که تنها تفاوتشان با آسانسور اصلی کابین و شاستی ها می باشد ختم می شوند .
این مدل‌ها را به ترتیب بررسی می‌کنیم :
در ساده ترین حالت آهنکشی و نصب ریلهای آسانسور اصلی انجام می شود. در صورتی که سازنده نیاز داشته باشد فقط برخی مصالح ساختمانی را از داخل چاه جابجا نماید و آن مصالح خیلی ارزشمند نباشد فقط یک کفی ساخته می شود و داخل ریلها نصب می شود. سپس همان موتور بالابر ساختمان را بالای چاه می گذارند و توسط یک بکسل به این کفی نصب می کنند تا قابلیت جابجایی برای کفی بوجود آید. خب در این شرایط به دلیل پاره شدن بکسل بالابر و یا بریدن گیربکس بالابر و … به راحتی امکان سقوط کفی و مصالح داخل آن وجود خواهد داشت .
در حالت بعدی در صورتی که مصالح از ارزش بالایی برخوردار باشند، به جای کفی یک کابین آسانسور بدون تزیینات تهیه و نصب می شود. سپس آن را به سیستم ایمنی پاراشوت و گاورنر مجهز می کنند تا در صورت سقوط به احتمال زیاد عمل کرده و نگذارد کابین سقوط کند ومصالح آسیب ببیند.
لازم به ذکر است سیستم ایمنی پاراشوت و گاورنر فقط زمانی عملکرد ۱۰۰ درصدی خواهد داشت که مرتبا بازدید شود و دور چاه آسانسور نیز کاملا بسته شود تا حتی یک سنگریزه نیز بین پاراشوت و ریلها گیر نکند. در غیر این صورت احتمال عمل نکردن پاراشوت وجود دارد.
نهایتا در حالت بعدی در صورتی که انسان نیز بخواهد از آسانسور کارگاهی استفاده کند (در کارگاههایی که ارتفاع زیاد است هم مدت زمان ساخت زیاد می شود و هم تعداد زیاد طبقات را نمی توان دائما پیاده بالا و پایین رفت) می بایستی اولا از یک موتور و تابلو فرمان آسانسوری استفاده نمود تا امکان ارسال فرمان خطا گرفته شود . سپس از یک کابین بدون تزیینات استفاده نمود تا امکان ریزش مصالح روی سر مسافر داخل کابین منتفی شود.
همچنین سیستم به پاراشوت و گاورنر مجهز شود تا درصورتی که به هر علت کابین از سرعت مجاز سریعتر حرکت کرد توسط پاراشوت قفل شود . همچنین به جهت جلوگیری از ریزش سنگریزه و مصالح حتما بایستی دور تا دور چاه بسته شود و درب های آسانسور نیز (حداقل درب لولایی) نصب شوند. مجددا یادآور میگردد کوچکترین عامل خارجی میتواند سبب عمل نکرد پاراشوت و سقوط کردن کابین شود.
در صورتی که تمامی موارد بالا رعایت شود آسانسور از حداکثر ایمنی بهره خواهد برد و بدون نگرانی حتی نفرات نیز می توانند از آن استفاده کنند.لازم به ذکر است پس از پایان مدت ساخت ساختمان، دربها و کابین این آسانسور تعویض می شود و دربها و کابین اصلی نصب می گردند تا به عنوان آسانسور اصلی مورد استفاده قرار گیرد. مزیت اصلی این سیستم سرعت بالای آن می باشد.
به عنوان مثال در پروژه هتل دیوان، شرکت افلاک مهر یک آسانسور کارگاهی با ۲۳ توقف و سرعت ۲ متر بر ثانیه نصب کرد که در طول مدت ۳ سال ساخت این هتل، با بالاترین سرعت و کیفیت کار جابجایی بار و نفرات را انجام می داد. عیب اصلی این سیستم نیز هزینه بالاتر آن است که البته در مقایسه با آسانسورهای آلیماک همچنان ارزانتر می باشد.
در نهایت اکیدا توصیه می گردد در صورتی که از آسانسور کارگاهی فضای باز (آلیماک) و یا آسانسور کارگاهی فضای داخلی به غیر از آخرین مدل استفاده می کنید ، به هیچ عنوان اجازه استفاده نفرات را ندهید زیرا امکان سقوط و بوجود آمدن حوادثی غیر قابل جبران می باشد.
انواع آسانسور کارگاهی
انواع آسانسورهای کارگاهی را میتوان براسا وزن‌ها یا ثابت و متحرک بودن آنها دسته‌بندی کرد.
انواع آسانسورهای کارگاهی از نظر وزن
انواع آسانسورهای کارگاهی از نظر وزن عبارتند از:
- آسانسورهای کارگاهی ۵۰۰ کیلویی
- آسانسورهای کارگاهی ۱ تنی
- آسانسورهای کارگاهی ۱.۵ تنی
- آسانسورهای کارگاهی ۲ تنی
- آسانسورهای کارگاهی ۲.۵ تنی
- آسانسورهای کارگاهی ۳ تنی
اجزای اصلی آسانسور کارگاهی
اجزای اصلی آسانسورهای کارگاهی عبارتند از:
- برج دکل
- درب ورودی
- سیستم رانندگی
- نرده امگا
- کابین
- حفاظ دکل
- قفس فلزی
- تابلو برق
- ورق گالوانیزه کف
- محافظ فرود
کابین : فضای محصور یا سکوی باز که برای حمل نفرات و/یا مصالح طراحی شده است. جنس آن معمولاً از فولاد مستحکم است.
پایه : واحدی که در پایین‌ترین نقطه آسانسور قرار می‌گیرد و شامل موتور، گیربکس، سیستم ترمز و کنترل‌کننده‌ها (در نوع دنده شانه‌ای) یا وینچ (در نوع سیم بکسلی) است.
بخش‌های ستون : قطعات مدولار فولادی که روی هم نصب می‌شوند و ستون اصلی آسانسور را تشکیل می‌دهند. این ستون‌ها راهنمای حرکت کابین هستند. در نوع دنده شانه‌ای، دندانه‌ها (Rack) روی این ستون‌ها قرار دارند.
مهارهای دیواری : اتصالات مستحکمی که ستون آسانسور را در فواصل منظم (معمولاً هر ۶ تا ۱۲ متر بسته به مدل و ارتفاع) به سازه ساختمان متصل می‌کنند تا پایداری و مقاومت در برابر نیروهای جانبی (مانند باد) تضمین شود.
درب‌های طبقات : درب‌های ایمنی در هر طبقه که دسترسی به کابین را کنترل می‌کنند. این دربها دارای سیستم‌های قفل‌شونده هستند که تا زمانی که کابین در سطح طبقه قرار نگیرد، باز نمی‌شوند.
سیستم‌های ایمنی
قطعات ایمنی آسانسور کارگاهی
آسانسورهای کارگاهی را میتوان متناسب با پروژه در ابعاد و ارتفاع‌های مختلف طراحی کرد که طول کابل و قرقره آنها هم متناسب با همان پروژه باشد. این آسانسورها از قطعات مختلفی ساخته شده‌اند که قطعات اصلی آسانسورهای کارگاهی از سقوط آسانسور جلوگیری می‌کنند. در این‌جا برخی از قطعات مهم در حفظ ایمنی آسانسور کارگاهی را معرفی خواهیم کرد.
نرده امگا (نرده ایمنی)
نرده ایمنی در قسمت ورودی آسانسور قرار می‌گیرد و از ورود افراد و وسایل به درون آسانسور جلوگیری می کند. این نرده در هنگام حرکت آسانسور نیز بسته میشود و از سقوط افراد و وسایل جلوگیری می‌کند.
حفاظ اطراف کابین آسانسور
حفاظ اطراف اتاقک آسانسور نیز مانند نرده امگا از سقوط افراد و وسایل جلوگیری می‌کند.
سوییچ ایمنی
سوییچ ایمنی بر روی درب آسانسور کارگاهی نصب میشود و ایمنی آسانسور را در برابر سقوط تامین می‌کند.
قطعه محدود کننده انتهای مسیر
قطعه محدود کننده انتهای مسیر حرکت آسانسور کارگاهی را محدود می‌کند و اجازه نمی‌دهد که آسانسور از انتهای مسیر خارج شود. این قطعه در صورت کار نکردن لمینت سوئیچ به کار می‌آید.
پاراشوت
پاراشوت یک ترمز هوشمند است که در هنگام حرکت آسانسور با سرعتی بیش از سرعت تعیین شده برای آن فعال شده و جلوی سقوط آسانسور را می‌گیرد.
مزایای آسانسورهای کارگاهی
آسانسورهای کارگاهی مزایای متعددی دارند که برخی از آنها عبارتند از:
- آسانسور کارگاهی سرعت پیشرفت پروژه را بالا می‌برند.
- استفاده از آسانسورهای کارگاهی هزینه‌های پروژه را کاهش می‌دهند.
- آسانسورهای کارگاهی ایمنی افراد را تضمین می‌کنند.
- آسانسورهای کارگاهی در برابر سقوط ایمن هستند.
- این آسانسورها به سیستم محرکه نوار دنده‌ای مجهز هستند.
- مجهز بودن به سیستم overload برای بررسی ظرفیت.
آسانسورهای کارگاهی با توجه به نیازهای ویژه محیط‌های صنعتی، نه تنها بهبود ایمنی و افزایش بهره‌وری را فراهم می‌کنند، بلکه نقش مهمی در جلب رضایت کارکنان و بهبود فرآیندهای تولیدی ایفا می‌کنند. استفاده از استانداردها و تکنولوژی‌های مدرن در طراحی و نگهداری آنها، به اطمینان از عملکرد بهینه و پایداری این تجهیزات اساسی کمک می‌کند.
کاربرد های آسانسور کارگاهی
آسانسورهای کارگاهی به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد خود، در طیف وسیعی از پروژه‌های عمرانی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- ساختمان‌سازی بلندمرتبه: اصلی‌ترین و رایج‌ترین کاربرد، برای حمل مصالح (آجر، سیمان، میلگرد، شیشه) و نیروی انسانی به طبقات بالا.
- ساخت سدها و نیروگاه‌ها: جابجایی تجهیزات سنگین و پرسنل در ساخت و سازهای عظیم.
- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی: در برج‌ها و سازه‌های بلند این صنایع برای عملیات نصب، تعمیر و نگهداری.
- پل‌سازی: در ساخت ستون‌ها و عرشه‌های پل‌های بزرگ.
- ساخت تونل‌ها و معادن: برای حمل و نقل نفرات و تجهیزات به عمق زمین.
- نصب دکل‌ها و سازه‌های مخابراتی: برای دسترسی به ارتفاع در حین نصب.
- تعمیر و نگهداری نمای ساختمان‌های بلند: به عنوان جایگزینی ایمن‌تر و کارآمدتر برای داربست‌های سنتی.
ظرفیت و سرعت آسانسور کارگاهی
ظرفیت و سرعت دو عامل حیاتی در انتخاب آسانسور کارگاهی هستند که مستقیماً بر کارایی پروژه شما تأثیر می‌گذارند. آسانسورهای کارگاهی در ظرفیت‌های بسیار متنوعی تولید می‌شوند؛ از حدود ۵۰۰ کیلوگرم برای مدل‌های نفربر کوچک گرفته تا بیش از ۵۰۰۰ کیلوگرم برای جابجایی مصالح سنگین. حتی برخی مدل‌های تخصصی قادرند بارهایی تا ۱۰ تن یا بیشتر را حمل کنند. انتخاب ظرفیت مناسب باید بر اساس حداکثر وزن مصالح یا تجهیزاتی باشد که قصد دارید به صورت یکجا منتقل کنید، زیرا بارگیری بیش از حد نه تنها خطرناک است، بلکه به دستگاه نیز آسیب می‌رساند. از سوی دیگر، سرعت آسانسورهای کارگاهی معمولاً بین ۲۵ تا ۹۰ متر بر دقیقه متغیر است. در پروژه‌های بسیار بلندمرتبه، سرعت‌های بالاتر می‌توانند زمان جابجایی را به شکل چشمگیری کاهش داده و بهره‌وری را افزایش دهند، هرچند این سرعت‌های بالاتر معمولاً با هزینه خرید و مصرف انرژی بیشتری همراه هستند. بنابراین، انتخاب بهینه ظرفیت و سرعت نیازمند تحلیل دقیق نیازهای پروژه، حجم کار، تعداد طبقات و زمان‌بندی کلی ساخت است.
برندهای آسانسور کارگاهی
در بازار جهانی آسانسورهای کارگاهی، چندین برند به دلیل کیفیت، نوآوری و قابلیت اطمینان بالا شهرت زیادی کسب کرده‌اند. از جمله برجسته‌ترین این برندها میتوان به Alimak اشاره کرد که به دلیل تکنولوژی دنده شانه‌ای پیشرفته و ساخت آسانسورهای بسیار مقاوم و ایمن، در سطح جهانی پیشگام محسوب میشود. برندهای دیگری مانند GJJ (از چین)، Bocker (از آلمان) و SAFI (از ایتالیا) نیز از تولیدکنندگان مطرح در این حوزه هستند که محصولات متنوعی را با ویژگی‌ها و ظرفیت‌های متفاوت به بازار عرضه می‌کنند. انتخاب از میان این برندهای معتبر، تضمین‌کننده کیفیت، ایمنی و دوام آسانسور کارگاهی شما در طول عمر پروژه خواهد بود.
قیمت آسانسور کارگاهی
قیمت آسانسور کارگاهی بسته به ظرفیت، ارتفاع مورد نیاز، نوع مکانیزم (دنده شانه‌ای یا سیم بکسلی)، سرعت، برند سازنده و ویژگی‌های اضافی متغیر است. مدل‌های دنده شانه‌ای به دلیل تکنولوژی پیشرفته و ایمنی بالاتر، معمولاً گران‌تر از انواع سیم بکسلی هستند. همچنین، هرچه ظرفیت حمل بار و نفر بیشتر و سرعت حرکت بالاتر باشد، قیمت نیز افزایش می‌یابد. هزینه‌های مربوط به نصب، دمونتاژ، و نگهداری دوره‌ای نیز باید در برآورد کلی لحاظ شوند. به خاطر داشته باشید که سرمایه‌گذاری اولیه در یک آسانسور کارگاهی با کیفیت، در بلندمدت با افزایش بهره‌وری پروژه و کاهش حوادث، توجیه اقتصادی پیدا می‌کند.
خرید آسانسور کارگاهی
خرید آسانسور کارگاهی تصمیمی استراتژیک است که باید با دقت فراوان انجام شود. ابتدا نیازهای دقیق پروژه خود را مشخص کنید: به چه ظرفیت حمل بار و نفر، چه ارتفاعی، و چه سرعتی نیاز دارید؟ سپس، به دنبال برندهای معتبر و شناخته‌شده در این صنعت باشید که سابقه درخشانی در تولید محصولات با کیفیت و ایمن دارند. خدمات پس از فروش، گارانتی و دسترسی آسان به قطعات یدکی نیز فاکتورهای حیاتی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. همواره از فروشنده بخواهید که تمامی گواهینامه‌های استاندارد ملی و بین‌المللی مربوط به آسانسور را ارائه دهد تا از ایمنی و انطباق آن با مقررات اطمینان حاصل کنید.
سوالات متداول
