آسانسور بدون چاله ، که به آن آسانسور بدون چاهک و یا آسانسور پیتلس(PITLESS) نیز می گویند ، نوعی آسانسور است که برای نصب و راه اندازی آن نیازی به حفر چاه در زیر کابین نیست.
این نوع آسانسور برای ساختمان‌هایی که فضای کافی برای حفر چاهک آسانسور ندارند، مانند آپارتمان‌های کوچک یا خانه‌های دوبلکس ، ایده‌آل است.
در بسیاری از موارد امکان کندن چاه آسانسور وجود نخواد داشت. در این مواقع مشتریان به دنبال آسانسور بدون چاله یا آسانسور پیتلس(PITLESS) می باشند.
در ابتدا نگاهی به چاه آسانسور بی اندازیم :
چاله آسانسور چیست و چه نقشی ایفا می کند؟
هنگام نصب و راه اندازی آسانسور ، سازنده باید یک چاه زیر پایین ترین ایستگاه آسانسور ایجاد کند تا اجزای آسانسور را در آن جای دهد. این چاه با توجه به نقشه ی ساختمان ابعاد مشخص شده و متفاوتی می تواند داشته باشد . در ادامه باید توجه داشت که چاله ی آسانسور با چاه آسانسور دو جزء کاملا مجزا و متفاوت هستند .
تفاوت چاه و چاله آسانسور
چاه آسانسور مانند یک تونل عمودی پایین ترین سطح ساختمان را به بالا ترین سطح یعنی سطح بام و یا موتور خانه متصل می کند و کابین و ریل ها و وزنه ی تعادل آسانسور در امتداد آن به صورت عمودی و بدون هیچ گونه انحنایی به حرکت در می آید.
چاه آسانسور هم مانند چاله ی آسانسور با توجه به نقشه ی ساختمان و نوع آسانسور طول و عرض و ارتفاع متفاوتی به خود می گیرد لازم به ذکر است برای تعیین ابعاد چاه آسانسور باید در نظر داشت که از هر طرف حدود 20 تا 40 سانتی متر از ابعادکابین بیشتر می باشد. که این مقدارکاملا به طراحی ، ظرفیت و سرعت آسانسور بستگی خواهد داشت.
ولی چاله و یا چاهک آسانسور بخشی از چاه آسانسور است که در امتداد و پایین ترین بخش چاه قرار دارد (از کف پایین ترین ایستگاه آسانسور تا کف چاه آسانسور ).
چاله آسانسور یکی از مهم ترین فضاهایی است که در طراحی آسانسور نقش بازی می کند.
مهمترین وظایف چاله آسانسور عبارت است از :
1- قرار گرفتن یک سری از تجهیزات مانند : ضربه گیر های کف چاه ، فلکه پایین گاورنر ، میکروسوییچ های توقف اضطراری ، قرارگرفتن پایه جک (در آسانسورهای هیدورلیک) ، قرارگرفتن سکوی زیر کابین و قاب وزنه (در آسانسورهای کششی) و … همچنین یوک پایینی کابین که عمده وظیفه نگه داشتن کابین را به عهده دارد هنگامی که کابین در پایین ترین طبقه توقف می نماید ، درون چاله قرارمی گیرد.
2- ایجاد فضایی امن تحت عنوان جان پناه که در مواقع ضروری تکنسین سرویس و نگهداری آسانسور و یا تعمیر کار آسانسور بتواند در صورت عملکرد اشتباه آسانسور خود را در آن محفوظ نماید. می توان مهم ترین نقش چاله آسانسور را همان حفاظت از جان تکنسین یا تعمیر کار آسانسور دانست.
برای این امر ضوابطی برای چاله آسانسور تعریف گردیده است که شرح آن در این مقاله نمی گنجد ولی به صورت گذرا به آن اشاره می کنیم.
ضوابط 4 گانه چاله آسانسور چاهک یا PIT
1– تماما همسطح (تراز) باشد . به غیر از محل هایی که پایه های ریل و ضربه گیر ها و وسایل تخلیه آب قراردارد.
2– در مقابل نفوذ آب مقاوم باشد.
3– هنگامی که کابین روی ضربه گیر می نشیند و ضربه گیر را کاملا فشرده می کند ؛ همچنان یک مکعب به ابعاد 50*60*100 سانتی متر باید زیر کابین جا گردد.
4– هنگامی که کابین روی ضربه گیر می نشیند و ضربه گیر را کاملا فشرده میکند؛ فاصله پایین ترین تجهیزات کابین تا کف چاهک حداقل 50 سانتی متر باشد .
این مقدار میتواند به 10 سانتی متر در رابطه با سینی زیر کابین و همچنین کفشک و پاراشوت (سیستم ترمز اضطراری آسانسور) با این شرط که نهایتا 15 سانتی متر از ریلها فاصله داشته باشند، تقلیل یابد.
خب در پاسخ به این سوال که حداقل ارتفاع چاهک آسانسور (چاله آسانسور یا پیت آسانسور حتی در آسانسور بدون چاله) باید چقدر باشد باید بگوییم :
اگر این سوال را از اکثر تکنسین های آسانسور بپرسیم احتمالا پاسخشان عددی در حدود 140 تا 160 سانتی متر خواهد بود.
این در حالی است که جواب به این سوال کاملا به ساختمان و شرایط پروژه ی شما بستگی خواهد داشت و باید آسانسور و فضاهای درون چاهک طراحی گردد تا به میزان درست رسید .
به طور مثال در یکی از پروژه های این شرکت که مربوط به یک کارخانه داروسازی بین المللی می باشد ، آسانسور و تجهیزات به صورتی طراحی گردیده اند که کل ارتفاع چاهک 115 سانتی متر می باشد. میتوان گفت این کمترین میزان چاهک در یک آسانسور استاندارد است و کمتر از این امکان نخواهد داشت.
پس در نتیجه آسانسور بدون چاله یا بدون چاهک ویا پیتلس به آسانسوری گفته می شود که حداقل میزان چاله را داشته باشد
البته اعداد فوق در صورتی می باشند که شما بخواهید یک آسانسور استاندارد داشته باشید و در انتهای کار تاییدیه استاندارد آسانسور بگیرید.
ولی اگر نیاز به استاندارد نداشته باشید و بتوانید امنیت سرویس کار را نیز از طرق دیگر و اطلاع رسانی در رابطه با اینکه آسانسور پیتلس اجرا شده ، تامین نمایید می توان این عدد را حتی تا 18 سانتی متر (که در یکی از پروژه های شرکت افلاک مهر اجرا شده است) نیز کاهش داد.
در پاسخ به این سوال که حداقل ارتفاع چاهک در حالت هیدرولیک و یا کششی فرقی دارد یا خیر باید اشاره کنیم :
همانطور که در بالا گفتیم در آسانسور استاندارد بایستی شرایط 4 گانه چاهک تامین گردد که جایی از شرایط اسمی از آسانسور هیدرولیک و یا کششی آورده نشده است و جهت تامین این شرایط تفاوتی در نوع آسانسور وجود ندارد.
اگر هم آسانسور استاندارد نخواهیم از نظر طراحی و اجرایی تفاوتی در نوع آسانسور وجود نخواهد داشت.
بنابراین به طور کلی نوع آسانسور از منظر کششی یا هیدرولیک تفاوتی در ارتفاع چاهک به وجود نمی آورد.
پس چرا زمانی که از آسانسور بدون چاهک صحبت میکنیم معمولا فکر ما به سمت آسانسور های هیدرولیک می رود؟
این موضوع از آنجا سرچشمه می گیرد که آسانسورهای هیدرولیک در ساختمان هایی که پروانه ساخت آنها مربوط به قبل از سال 1400 می باشد نیازی به اخذ استاندارد نداشته اند. لذا در طراحی و ساخت این آسانسورها موارد ایمنی و استاندارد رعایت نمی شده از جمله همین ارتفاع چاهک ، که باعث شده اشتباها فکر کنیم آسانسورهای هیدرولیک نیاز به چاهک ندارند.
نکته دیگری که جا دارد به آن اشاره نماییم این است که چاهک آسانسور با چاله ای که در آسانسورهای هیدرولیک جک مستقیم از زیر برای جا کردن جک حفر می گردد فرق دارد.آن چاله به طول جک است که جک درون آن حبس می گردد و معمولا پس از نصب جک روی آن بسته می شود.
در نهایت باید بگوییم آسانسوری به نام آسانسور PITLESS یا بدون چاهک وجود خارجی ندارد . فقط می توان میزان نرمال آن را که در حدود 150 سانتی متر است در آسانسورهای استاندارد تا 115 سانتی متر و در آسانسورهای فاقد استاندارد تا 18 سانتی متر کاهش داد.