اخیرا در صنعت آسانسور، واژه آسانسور روملس یا آسانسور MRL یا آسانسور بدون موتورخانه بسیار به گوش میخورد . در این مقاله میخواهیم با این نوع آسانسور بیشتر آشنا شویم . آسانسورها به طور عمومی دارای موتور خانه می باشند .
واژه MRL مخفف عبارت MACHINE ROOM LESS می باشد که در زبان فارسی به آن آسانسوربدون موتورخانه یا آسانسور روملس می گوییم .
اصلی ترین وجه تمایز آسانسور روملس (MRL) با آسانسور موتورخانه دار
در حالت طبیعی ، برای آسانسور ها فضایی تعبیه میشود (به نام موتورخانه آسانسور) که در آن موتور آسانسور و تابلو فرمان قرار می گیرند. این مکان الزامات خاصی نیز دارد تا بتوان یک آسانسور استاندارد داشت.
از جمله ارتفاع حداقلی 180 سانتیمتر ، تعبیه محل های بازدید و تعمیر قطعات ، سطح کف غیر لغزنده ، دارای سیستم تهویه با شرایط خاص ، روشنایی در تمامی محلها به خصوص محلهای بازدید و تعمیر موتور و تابلو فرمان و …
که در تصویر ذیل یکی از موتورخانه های پروژه های شرکت افلاک مهر را ملاحظه می کنید:
همانطور که در تصویر بالا نیز مشاهده می شود ، این مکان یک فضای بسیار زیاد از ساختمان اشغال می کند .
این قضیه زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که شما بخواهید از بام ساختمان به عنوان روف گاردن ، رستوران ، محلی جهت تجمعات و … استفاده کنید .
چون در این صورت مجبور خواهید بود یک خرپشته روی خرپشته فعلی اجرا کنید و اتاقی به مساحت تقریبی 9 متر مربع روی آن ایجاد کنید .
همچنین این اتاق (موتورخانه آسانسور) نیاز به مسیر دسترسی دائمی نیز خواهد داشت که معمولا از یک راه پله آهنی ثابت استفاده می شود .
این موضوع هم به جهت هزینه های اجرا و دردسرهای عملیاتی بسیار نامطلوب بوده و هم به معماری فضای بام آسیب جدی وارد می نماید.
ولی در آسانسورهای MRL ، با توجه به اینکه موتورخانه آسانسور حذف شده است ، طراحی به گونه ای انجام می پذیرد که این امر میسر شود .
در این نوع آسانسور ها موتور آسانسور که الزاما از نوع گیرلس (GEARLESS) می باشد ، زیر سقف چاه اجرا می گردد. تابلو فرمان هم به چند تکه تفکیک می گردد که بخشی از آن داخل چاه قرار می گیرد و بخشی از آن نیز کنار درب آخر و یا درون ستون درب در طبقه آخر قرار می گیرد.
در تصویرذیل زیر سقف چاه یک نمونه از پروژه های شرکت افلاک مهر را ملاحظه می کنید:
محل قرار گیری موتور در آسانسور های روملس (MRL)
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید ، در آسانسور های بدون موتور خانه ، موتور زیر سقف چاه نصب میشود و نیازی به اجرای دال بتونی مجزا نخواهد بود.
اطلاعات کامل درباره ی ابعاد مورد نیاز برای اجرای آسانسور روملس(MRL) در مقایسه با آسانسور های موتور خانه دار(MR)
به طور کلی در صورتی که آسانسور با موتور خانه اجرا شود(آسانسور های MR) ، از کف تمام شده آخرین ایستگاه :
– 380 سانتی متر فصا تا زیر سقف چاه نیاز است.
– 20 سانتی متر دال بتونی اجرا می گردد.
– 180 سانتی متر نیز فضا از روی دال بتنی تا زیر سقف موتور خانه نیاز است.
جمع این مقادیر از روی کف تمام شده آخرین ایستگاه تا زیر سقف موتورخانه حدودا 6 متر می گردد.
این در حالی است که در آسانسورهای روملس در حداقلی ترین حالت میتوان 6 متر را به 4 متر
کاهش داد .
کم شدن این ارتفاع امکانات بسیار ارزنده ای را در اختیار معماران قرارمی دهد .
ضمن اینکه در صورتی که نیاز باشد الزاما در طبقه بام ساختمان ایستگاه داشته باشید در برخی از مناطق شهرداری اجازه اجرای خرپشته روی خرپشته (به جهت تامین ارتفاع 6 متری و ساخت موتورخانه) را به شما نمی دهد . بنابراین اجرای آسانسور MRL تنها گزینه خواهد بود.
انواع آسانسور MRL (وزنه بغل و وزنه پشت)
آسانسور های MRL نیز خود انواعی دارند . بهترین حالت درصورتی است که بتوان آسانسور را به صورت وزنه بغل اجرا نمود و فلکه های کابین را نیز زیر کابین برد .
در این حالت نیازی به ایجاد دریچه بازدید و احداث راه پله و پاگرد جهت دسترسی به دریچه در ایستگاه آخر نخواهد بود .
ارتفاع کف تمام شده توقف آخر تا زیر سقف چاه نیز به حداقلی ترین اندازه( حدودا 3.75 متر ) می رسد . ولی در صورتی که نتوان وزنه بغل و فلکه زیر اجرا نمود ، میبایست پیشبینی حداقل یک دریچه بازدید و راه پله ای منتهی به آن را در طراحی ها لحاظ نمود ، همچنین ارتفاع مورد نیاز نیز( حدودا 4.5 متر )می گردد.
نکات طراحی آسانسور روملس (MRL )
لازم به ذکر است هرچند در طراحی آسانسور (چه آسانسور با موتورخانه MR چه آسانسور بدون موتورخانهMRL ) می بایستی تمامی ضوابط و محدودیتها رعایت شده و در نظر گرفته شود ولی در آسانسورهای MRL ، بحث طراحی آسانسور از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است .
همچنین مجموعه قطعات از جمله موتور ، تابلو فرمان ، کابین و تجهیزات آن و … میبایستی به صورت یک پکیج متحد طراحی و تولید گردد.
وجه شباهت آسانسور هیدرولیک و آسانسور روملس (MRL )
لازم به ذکر است بعضا آسانسورهای هیدرولیک نیز برای فضاهایی که محدودیت اجرای موتورخانه دارند می تواند گزینه مناسبی باشد.
زیرا موتورخانه آسانسور در آسانسورهای هیدرولیک این امکان رادارد که در بالاترین طبقه نباشد. معمولا موتورخانه در این نوع آسانسور در پایین ترین ایستگاه و در کنار چاه آسانسور قرار می گیرد.
ولی به هر حال چون موتور خانه وجود دارد که تابلوبرق ، تابلو فرمان ، مجموعه جک و پاور به صورت یک مجتمع در آن قرار می گیرند از آنها به عنوان آسانسور روملس نمیتوان یاد نمود.
پاسخ به این سوال که آیا آسانسور روملس از آسانسور موتور خانه دار بهتر هستند یا خیر باید به چند مسئله توجه نمود:
در آسانسورهای بدون موتورخانه :
1- هرینه احداث موتور خانه و مسیر دسترسی به آن کاهش می یابد.
2- به جهت حذف موتورخانه سرعت انجام امور ابنیه بالا خواهد رفت.
3- با توجه به حذف موتورخانه فضای خوبی به ساختمان برمی گردد که می توان استفاده های دیگری از آن نمود و در معماری ساختمان گزینه های بیشتری برای معمار بوجود می آید.
4- از جهت ایمنی یا سرعت هیچ تفاوتی با انواع آسانسور موتورخانه دار وجود ندارد.
5- با توجه به حذف دال بتنی در موتورخانه مقدار بیشتری از صدا و لرزش موتور به داخل چاه منتقل می شود.
6- تجهیزات پیچیده تر بوده و گران تر هستند.
7- مدت زمان نصب اولیه بخصوص در مرحله مکانیکال آسانسور بیشتر خواهد بود.
8- سرویس و نگهداری به تکنسین های مجرب تر نیاز خواهد داشت که نتیجتا هزینه بیشتری نیز خواهد داشت.
به طور خلاصه آسانسورهای روملس به عنوان یک راه حل برای ساختمانهایی که امکان احداث موتورخانه آسانسور (به ویژه در بالاترین ایستگاه)ندارند ارایه می شوند .
مانند روف گاردنها ، سالنهای فرودگاه ها ،ویلاها ، مناطقی که بالاترین نقطه از ساختمان محدودیت ارتفاع دارد و … و در سایر موارد مزیتی جهت استفاده از این آسانسورها وجود نخواهد داشت.