یکی از دغدغه‌های همیشگی کاربران آسانسور خرابی آن است. آسانسورها با توجه به مدل آنها و نحوه نصب و اجرایشان دچار خرابی‌های گوناگونی می‌شوند.
چرا آسانسور گیر می‌کند و در چنین مواردی چه باید کرد؟
در ابتدا لازم است بگوییم که خرابی آسانسور به معنای این نیست که ما لزوما با یک آسانسور ضعیف و با کیفیت پایین مواجه هستیم.
خرابی آسانسور در اکثر موارد به این علت است که شرکت‌های سازنده آسانسور با توجه به لزوم عملکرد درست قطعات(به جهت ایمنی و سلامتی مسافران) به شکلی آسانسور را برنامه ریزی می‌کنند که تا زمانی که مشخص نشود تمامی قطعات عملکرد صحیح دارند، آسانسور شروع به حرکت نکند.
این اطمینان از عملکرد صحیح قطعات توسط سری ایمنی حاصل می‌شود. اگر هر یک از قطعات سری ایمنی شامل درب‌ها، قفل‌ها، سوییچ‌های حد و … در حالت صحیح قرار نداشته باشند، تابلو فرمان اجازه حرکت به آسانسور نمی‌دهد.
در این مقاله سعی داریم بیشترین مشکلاتی که باعث خرابی و از کار افتادن آسانسورها می‌شوند را به ترتیب بیشترین عامل نام برده و شرح دهیم.
1.خرابی درب‌های طبقات آسانسور:
درب‌های طبقات آسانسور با توجه به اینکه لولایی و یا اتوماتیک باشند، دچار خرابی‌های متفاوتی می‌گردند.
1.1 درب‌های لولایی:
در درب‌های لولایی شاهد خرابی در قفل و دیکتاتور (آرام بند) مخصوصا در زمان تغییر فصل و نتیجتا تغییرات دما و همچنین کنتاکتور می‌باشیم. همچنین در انواع لولایی درب‌ها، در بعضی موارد شاهد افتادگی لته (لنگه) درب می‌باشیم که سبب مشکل عملکردی قفل و یا عدم اتصال جریان توسط کنتاکتور درب می‌شود.
2.1 درب‌های اتوماتیک:
در درب‌های اتوماتیک بیشتر شاهد عدم عملکرد کنتاکتورهای درب و همچنین سفتی حرکت درب‌ها به علت اعوجاج و تاب در لنگه درب می‌باشیم.
2.شالترها(لیمیت سوییچ پروانه‌ای):
شالترها برای شناسایی موقعیت آسانسور(بیشتر در پایین‌ترین طبقه و یا بالاترین طبقه) به کار می‌روند. این سوییچ‌ها اگر در موقع لزوم وصل یا قطع نشوند باعث بروز اختلال در سیستم می‌گردند.
3.سنسورهای چشمی نقطه‌ای یا پرده‌ای (فوتوسل):
از دیگر قطعاتی که حرکت آسانسور را متوقف می‌کنند چشمی‌ها هستند. چشمی‌ها وظیفه دارند در صورتی که مانعی (مانند دست یا پای انسان) جلوی درب آسانسور باشند، نگذارند درب بسته شود تا هم مسافر آسیبی نبیند و هم به درب آسانسور آسیبی وارد نیاید. ولی همین قطعه اگر درست کار نکند( مثلا همیشه تشخیص دهد که جلوی درب مانعی وجود دارد) درب بسته نمی‌شود و آسانسور حرکت نمی‌کند.
4.سنسورهای آهنربایی:
سنسورهای آهنربایی مانند چشم آسانسور هستند. آنها موقعیت آسانسور را با قطع و وصل‌کردن مگنت خود (هنگامی که از جلوی آهنرباهای نصب شده در مسیر حرکت آسانسور که در چاه آسانسور نصب شده اند رد می‌شوند) به اطلاع تابلو فرمان می‌رسانند. اگر آنها دچار مشکل شده و یا با نویز اطلاعات را به تابلو فرمان برسانند، آسانسور موقعیت خود را گم کرده و از کار می‌افتد.
5.درب کابین:
درب‌های کابین آسانسور غالبا از کیفیت خوبی برخوردار هستند. ولی بعضا به علت عدم تنظیم مناسب دچار ایراداتی می‌گردند که از جمله مهمترین آنها عدم برقراری جریان به وسیله دوشاخ کنتاکتوری نصب شده روی مکانیسم درب می‌باشد. بعضا در درایو و موتور نصب شده بر روی مکانیسم درب کابین نیز ایرادات و خرابی هایی مختصر دیده می‌شود.
6.تابلو فرمان:
ایرادات و خرابی‌های تابلو فرمان به طور کلی زیاد و مکررا ایجاد نمی‌شوند. ولی خود دلایل مختلفی دارند اعم از:
1.6 کنتاکتورهای تابلو فرمان:
این قطعات که وظیفه قطع و وصل کردن جریان قوی را دارند دچار آسیب فیزیکی می‌شوند و دیگر فرمان قطع و وصل را درست اجرا نمی‌کنند (معمولا اتصالی کرده و یکسره وصل می‌مانند).
2.6 ایرادات مربوط به درایو:
درایوها در آسانسور وظیفه کنترل ولتاژ و فرکانس را دارند که نتیجه عملکرد آنها هم کاهش مصرف انرژی و هم نرمی حرکت آسانسور است. ولی بعضا در تنظیمات خود دچار ایراداتی می‌شوند که آسانسور با سرعت مناسب حرکت نکرده و مثلا در جایی که باید توقف نمی‌کند.
3.6 ایرادات نرم افزاری:
تابلو فرمان‌ها طبق منطق‌های برنامه ریزی شده به موتورآسانسور دستورات حرکتی را می‌دهد. بعضا شاهد هستیم این دستورات به دلایل مختلف(مثل نوسانات برقی و …) از بین رفته و فرمان های اشتباه به موتور صادر می‌گردد و آسانسور عملکرد صحیحی ندارد.
7.نوسانات برق شهری:
در صورتی که برق مورد نیاز هر مصرف کننده برقی‌ای، درست تامین نشود، آن وسیله یا دستگاه عملکرد صحیح نخواهد داشت و آسانسور نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد.
برق مورد نیاز غالب آسانسور ها برق 3 فاز با ولتاژ حدود 380 ولت است. لازم به نگرانی نیست که اگر این برق به شکل صحیح به دستگاه نرسد، به آسانسور آسیبی جدی وارد شود چون با وجود محافظ هایی که سر راه مسیر انتقال برق به قطعات مختلف آسانسور وجود دارد، جلوی آسیب گرفته می‌شود.
محافظها انواع مختلفی از جمله فیوزهای کنترل جریان، کنترل فاز و…. هستند. ولی اگر ولتاژ مصرفی بیش از حدود 15 درصد بالاتر یا پایینتر باشد؛ یا حداقل یکی از فازها قطع شده باشند یا حتی جابجایی فاز رخ داده باشند، آسانسور کار نخواهد کرد. (که البته اخیرا تابلوهای سه فاز دارای کنترل فاز نیز تولید می‌شوند که مشکل جابجایی فاز را حل کرده‌اند).
ه هر صورت در صورتی که برق مصرفی درست تامین نشود باید به دنبال راه حلی احتمالا در کنتور اصلی ساختمان یا پست برق کوچه یا محله بود.
نتیجه گیری:
در نهایت عملکرد صحیح آسانسور به کیفیت مناسب قطعات مصرفی، چگونگی نصب آنها و همچنین نحوه بهره برداری منوط می‌گردد و برای اطمینان از عملکرد صحیح و بدون خرابی آسانسور باید به این سه عامل توجه ویژه نمود.
لازم به ذکر است که شرکت سرویس و نگهداری آسانسور می‌تواند بر تمامی موارد بالا نظارت داشته و حتی ایرادات بوجود آمده از سه عامل نام برده را نیز به بهترین و سهل ترین شکل ممکن برطرف نماید.