اگر تا به حال هنگام سوار شدن در آسانسور با لرزش یا تکان‌های غیرمنتظره روبه‌رو شده‌اید، احتمالاً حس ناامنی، نگرانی یا حتی ترس را تجربه کرده‌اید. تکان خوردن کابین آسانسور نه‌تنها تجربه ناخوشایندی است، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات فنی و خطرات بالقوه باشد که نیاز به بررسی فوری دارند. این مقاله، به‌صورت جامع و کاربردی به بررسی دلایل اصلی علت لرزش و تکان خوردن کابین آسانسور می‌پردازد و راهکارهایی موثر برای رفع آن ارائه می‌دهد.
علل لرزش کابین آسانسور
لرزش و تکان خوردن کابین آسانسور می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. درک این عوامل، اولین گام در جهت رفع مشکل و اطمینان از عملکرد ایمن آسانسور است. در ادامه، به برخی از مهمترین دلایل این پدیده می‌پردازیم:
مشکلات مربوط به سیستم تعلیق و سیم بکسل‌ها
فرسودگی و آسیب‌دیدگی سیم بکسل‌ها: سیم بکسل آسانسور، نقش حیاتی در نگهداری و حرکت کابین آسانسور ایفا می‌کنند. با گذشت زمان و استفاده مداوم، این سیم‌ها ممکن است دچار فرسودگی، خوردگی، پارگی رشته‌ها یا تغییر شکل شوند. این امر می‌تواند منجر به عدم تعادل کابین و در نتیجه، لرزش و تکان خوردن آن شود. آمارها نشان می‌دهند که حدود ۳۰% از خرابی‌های آسانسور مربوط به مشکلات سیستم تعلیق و سیم بکسل‌ها است. بازرسی دوره‌ای و تعویض به موقع سیم بکسل‌ها، امری ضروری برای حفظ ایمنی و عملکرد صحیح آسانسور است.
شل شدن یا تنظیم نادرست سیم بکسل‌ها: اگر کشش سیم بکسل‌ها به طور یکنواخت تنظیم نشده باشد یا به مرور زمان شل شده باشند، کابین ممکن است در هنگام حرکت دچار لرزش و تکان شود. تنظیم صحیح کشش سیم بکسل‌ها توسط تکنسین متخصص، این مشکل را برطرف خواهد کرد.
مشکلات مربوط به فلکه کششی: فلکه کششی، قطعه‌ای کلیدی در سیستم تعلیق است که سیم بکسل‌ها بر روی آن حرکت می‌کنند. ساییدگی، ترک خوردگی یا عدم توازن فلکه کششی می‌تواند باعث لرزش و صدای غیرعادی در حین حرکت آسانسور شود.
مشکلات مربوط به سیستم محرکه (موتور و گیربکس):
فرسودگی یا خرابی موتور: موتور آسانسور، نیروی لازم برای حرکت کابین را تامین می‌کند. فرسودگی بلبرینگ‌ها، سیم‌پیچی‌های موتور یا سایر قطعات داخلی می‌تواند منجر به عملکرد نامنظم موتور و در نتیجه، لرزش کابین شود.
مشکلات مربوط به گیربکس: گیربکس، سرعت و گشتاور موتور را تنظیم می‌کند. خرابی دنده‌ها، بلبرینگ‌ها یا کمبود روغن گیربکس می‌تواند باعث ایجاد صداهای غیرعادی، لرزش و تکان در حین حرکت آسانسور شود. مطالعات نشان داده است که حدود ۲۰% از مشکلات آسانسور به سیستم محرکه مربوط می‌شود.
عدم توازن روتور موتور: اگر روتور موتور به درستی بالانس نشده باشد، در هنگام چرخش ارتعاشاتی ایجاد می‌کند که می‌تواند به کابین منتقل شده و باعث لرزش آن شود.
مشکلات مربوط به سیستم راهنما و ریل‌ها:
کابین آسانسور در حین حرکت، توسط ریل‌های راهنما هدایت می‌شود. اگر این ریل‌ها به درستی نصب نشده باشند یا در اثر ضربه و عوامل دیگر دچار خمیدگی و عدم تراز شوند، کابین در هنگام حرکت با اصطکاک بیشتری مواجه شده و دچار لرزش و تکان می‌شود.
وجود موانع یا آلودگی بر روی ریل‌ها مثل وجود گرد و غبار، روغن، یا اشیاء خارجی بر روی ریل‌های راهنما می‌تواند حرکت روان کابین را مختل کرده و باعث لرزش آن شود. تمیزکاری دوره‌ای ریل‌ها، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
فرسودگی یا آسیب‌دیدگی کفشک‌های راهنما که کابین را در طول ریل‌ها هدایت می‌کنند. فرسودگی، شکستگی یا تنظیم نادرست این کفشک‌ها می‌تواند منجر به لرزش و صدای غیرعادی در حین حرکت آسانسور شود.
مشکلات مربوط به سیستم کنترل و ترمز:
تنظیمات نادرست ترمز: سیستم ترمز، وظیفه توقف ایمن کابین را بر عهده دارد. تنظیمات نادرست ترمز می‌تواند باعث توقف ناگهانی و ایجاد لرزش در کابین شود.
مشکلات مربوط به سنسورها و انکودرها: سنسورها و انکودرها، اطلاعات مربوط به موقعیت و سرعت کابین را به سیستم کنترل ارسال می‌کنند. خرابی یا عملکرد نادرست این قطعات می‌تواند منجر به حرکت نامنظم و لرزش کابین شود.
مشکلات نرم‌افزاری سیستم کنترل: در آسانسورهای مدرن، سیستم کنترل نرم‌افزاری پیچیده‌ای وظیفه مدیریت حرکت کابین را بر عهده دارد. وجود خطا در نرم‌افزار می‌تواند باعث عملکرد نادرست و لرزش کابین شود.
عدم تعادل بار و توزیع وزن نامناسب:
توزیع نامناسب بار در کابین: اگر بار در داخل کابین به طور یکنواخت توزیع نشده باشد، می‌تواند باعث عدم تعادل و لرزش کابین در حین حرکت شود. رعایت ظرفیت مجاز آسانسور و توزیع صحیح بار، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
اضافه بار: حمل بار بیش از ظرفیت مجاز آسانسور، فشار زیادی بر سیستم وارد کرده و می‌تواند منجر به لرزش و آسیب دیدگی قطعات شود.
عوامل محیطی و ساختمانی:
نشست ساختمان: در ساختمان‌های نوساز، ممکن است به دلیل نشست زمین، تغییراتی در ساختار چاه آسانسور ایجاد شود که منجر به عدم تراز شدن ریل‌ها و در نتیجه، لرزش کابین گردد.
ارتعاشات خارجی: ارتعاشات ناشی از فعالیت‌های ساختمانی مجاور یا عبور وسایل نقلیه سنگین می‌تواند به ساختمان و در نهایت به آسانسور منتقل شده و باعث لرزش کابین شود.
عوامل دیگر تاثیر گذار بر تکان خوردن آسانسور
ریل‌ها
جنس ریل‌ها و ماشینکاری سطح ریل می‌تواند بسیار در حرکت آسانسور تاثیر بگذارد. همینطور نصب ریل‌ها به شکل صحیح نیز بسیار بر کیفیت حرکت موثر است.
اجناس مکانیک پکیج
هر آنچه در سیستم انتقال نیرو وجود دارد می‌تواند باعث کاهش نرمی و کیفیت حرکت شود. به عنوان مثال سیم‌های فولادی نامرغوب، فلکه‌های هرزگرد نامرغوب، شاستی موتور با طراحی غلط و یا متریال ضعیف، کفشک‌های نامرغوب و …
درایو
در صورتی که درایو فیدبک مناسب نگیرد و یا به هر طریقی نتواند دستور درست به موتور بدهد، حرکت آسانسور همراه با ضربه و لرزش خواهد بود.
موتور
به غیر از برند موتور آسانسور که کیفیت‌های بسیار متفاوتی با هم دارند، در صورتی که موتور ضربه خورده باشد، ممکن است فلکه اصلی کشش و یا فلکه هرزگرد و یا قطعات داخلی نیز آسیب دیده و نرمی حرکت را از بین ببرد.
طراحی و نصب
در صورتی که تمامی قطعات درست انتخاب شده و بهترین کیفیت را داشته باشند، اگر طراحی به شکل صحیح و یا نصب به صورت اصولی و با دقت انجام نشود، نمیتوان انتظار کیفیت و نرمی حرکت خوبی را داشت.
راهکارهای کلیدی برای رفع لرزش و تکان خوردن کابین آسانسور:
سرویس آسانسور به صورت منظم و دقیق توسط تکنسین‌های مجرب، به شناسایی زودهنگام مشکلات و جلوگیری از بروز لرزش و سایر خرابی‌ها کمک می‌کند.
سرویس و نگهداری منظم و روغن‌کاری قطعات متحرک، تنظیم کشش سیم بکسل‌ها، تمیزکاری ریل‌ها و سایر اقدامات پیشگیرانه، نقش مهمی در حفظ عملکرد صحیح و جلوگیری از لرزش آسانسور دارند.
تعویض قطعاتی که دچار فرسودگی یا آسیب دیدگی شده‌اند، قبل از آنکه منجر به مشکلات جدی‌تر شوند، ضروری است. استفاده از قطعات با کیفیت و استاندارد، عمر مفید آسانسور را افزایش می‌دهد.
از دیگر راهکار ها میتوان به اطمینان از بالانس بودن روتور موتور و سایر قطعات دوار، از ایجاد ارتعاشات ناخواسته جلوگیری می‌کند. همچنین بررسی و تراز کردن دقیق ریل‌های راهنما، حرکت روان و بدون لرزش کابین را تضمین می‌کند. آموزش صحیح نحوه استفاده از آسانسور، رعایت ظرفیت مجاز و توزیع مناسب بار، از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری می‌کند.
کلام آخر
لرزش و تکان خوردن کابین آسانسور، هشداری جدی است که نباید نادیده گرفته شود. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که نیازمند بررسی دقیق و تخصصی است. با انجام سرویس و نگهداری دوره‌ای منظم، بازرسی فنی دقیق و تعویض به موقع قطعات فرسوده، میتوان از بروز این مشکل جلوگیری کرده و سفری ایمن و آرام را برای کاربران آسانسور فراهم نمود. به یاد داشته باشید که ایمنی همواره در اولویت قرار دارد و هرگونه علامت غیرعادی در عملکرد آسانسور باید فورا به متخصصان گزارش شود.
سوالات متداول
آیا لرزش خفیف آسانسور طبیعی است؟
لرزش بسیار خفیف در هنگام شروع و توقف حرکت آسانسورهای کششی ممکن است طبیعی باشد. اما هرگونه لرزش محسوس و مداوم باید جدی گرفته شود و توسط متخصص بررسی گردد.
چه زمانی لرزش آسانسور خطرناک است؟
لرزش‌های شدید، ناگهانی، همراه با صداهای غیرعادی، یا لرزش‌هایی که در طبقات خاصی بیشتر احساس می‌شوند، می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشند و باید فورا بررسی شوند.
آیا میتوان به طور موقت از آسانسور لرزان استفاده کرد؟
استفاده از آسانسور لرزان توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است خطرناک باشد و منجر به آسیب دیدگی بیشتر سیستم شود. بهتر است تا زمان رفع مشکل توسط متخصص، از آسانسور استفاده نکنید.
چگونه میتوان از لرزش آسانسور جلوگیری کرد؟
انجام سرویس و نگهداری دوره‌ای منظم توسط شرکت‌های مجاز، بازرسی فنی دقیق قطعات، رعایت ظرفیت مجاز و توزیع صحیح بار در کابین، از جمله اقداماتی است که می‌تواند از بروز لرزش و سایر مشکلات آسانسور جلوگیری کند.
